پژوهشی تحلیلی در عبادت پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت

پیرامون عبادت پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت و نحوه­ی آن که براساس چه شریعتی بوده است، سه نظریه ارائه شده است:     1ـ براساس نظریه­ای که به فخر رازی، گروهی از شافعیه، ابوحسین بصری و پیروانش نسبت داده شده است، پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت خداوند را عبادت نمی­کرده و پیرو هیچ شریعتی نبوده است. این گروه برای اثبات ادعای خویش به بعضی از آیات تمسّک جسته و انجام اعمال عبادی توسط پیامبر(ص) را قبل از بعثت به مقتضای عادت می­دانند.     2ـاکثر اصولیان بر این اعتقادند که پیامبر اکرم(ص) قبل از برانگیخته­ شدن به پیامبری، خداوند را عبادت می­کرده است. پیروان این نظریه در تعیین شریعت اختلاف کرده­اند. گروهی ایشان را پیرو شرایع پیشین ـ به­صورت نامتعیّن یا گروهی از پیامبران یا یکی از پیامبران اولوالعزم ـ می­دانند. اکثر احناف، حنابله و بعضی از مالکیه و شافعیه قائل به متعبّد بودن پیامبر اکرم(ص) به شرایع پیشین قبل از بعثت هستند؛ چنان­که امام شافعی، ابومنصور ماتریدی، ابواسحاق اسفرایینی، قاضی ابویعلی و شوکانی بر این دیدگاه هستند. آیات و ادله­ی عقلی از مبانی استدلال این گروه به­شمار می­روند. در مقابل جمهور مالکیه، جمهور متکلمان و اشاعره و جمهور معتزله، پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت را صاحب شریعتی مخصوص خود ایشان می­دانند؛ چنان­که امام مالک، قاضی ابوبکر باقلانی، ابوحسین بصری، فخر رازی، ابن­عابدین، طوسی و مجلسی بر این باورند. اینان نیز به روایات و ادله­ی عقلی استناد نموده­اند.     3ـ برخی مانند غزالی، آمدی، سید­مرتضی، سُبکی، نووی و امام الحرمین جوینی قائل به توقف در عبادت یا عدم عبادت پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت هستند. براساس این نظریه، اصل، عدم وقوع است و دلیل‌های دو گروه قبلی نیز با هم ناسازگار بوده و هیچ­یک بر دیگری ترجیحی ندارد.     با بررسی و تحلیل دلایل، می­توان گفت: پیامبر اکرم(ص) قبل از بعثت، خداوند را عبادت می­کرده است؛ اما درباره­ی تعیین شریعت ایشان قبل از بعثت، از آن­جا که جوهره­ی شرایع آسمانی یکی است و تمام پیامبران، حلقه­های متصل یک سلسله به­شمار می­روند، ایشان متعبّد به شرایع پیامبران پیشین به­صورت نامتعیّن بوده است.